Het ministerie van LNV gaat ervan uit dat het nieuwe Gemeenschappelijke Landbouwbeleid pas op 1 januari 2023 ingaat. Er is daarom ruimte om meer pilots op te zetten in de aanloop daar naartoe. Maatschappelijke organisaties die invloed willen uitoefenen op de Nederlandse invulling van het GLB – het zogeheten NSP-GLB – kunnen dat het beste nog dit jaar doen.
Dat bleek tijdens de GLB-borrel op 6 februari van tien natuur- en milieuorganisaties. Deze organisaties hopen erop dat het nieuwe GLB de omslag naar duurzame landbouw versnelt. Dat lukt alleen als daartoe doelgerichte aanpassingen in het beleid worden doorgevoerd.
Achteruitgang biodiversiteit
De bijeenkomst in Den Haag werd gehouden na de presentatie van het Living Planet Report Nederland. Uit dit rapport blijkt dat de biodiversiteit in ons fors achteruitgaat. De intensivering in de landbouw is hiervan een belangrijke oorzaak.
Jacomijn Pluimers van WNF spreekt over een dramatische verslechtering. Dat geldt vooral voor plant- en diersoorten die karakteristiek zijn voor het agrarische gebied. Zij ziet ook een lichtpuntje. In bossen waar de stikstofdepositie is afgenomen, nemen enkele diersoorten in populatie toe, bijvoorbeeld de boomklever. “Milieumaatregelen hebben effect. Het nieuwe GLB zou een omslag kunnen betekenen.”
Kringlooplandbouw
Volgens Aard Mulders van LNV – hij is actief in het NSP-team – wil het ministerie toe naar een “klimaatvriendelijke kringlooplandbouw met een goed inkomen voor boeren”. De zeven GLB-pilots die nu in uitvoering zijn, moeten hiervoor handvatten opleveren.
De inzet van LNV is om de basisbetaling per hectare af te bouwen en de beschikbare middelen vooral in te zetten voor eco-regelingen. “Wij streven ernaar dat zoveel mogelijk boeren intekenen voor die regelingen. In de GLB-pilots wordt hiermee geëxperimenteerd. We zijn bezig om een stelsel te ontwerpen dat effectief, uitvoerbaar en controleerbaar is en, misschien nog belangrijker, dat boeren begrijpen en waarvan zij het nut inzien.”
Bodem- en klimaatmaateregelen
In het nieuwe GLB krijgen de agrarische collectieven een belangrijke rol. Tot nu zijn deze organisaties vooral bezig met natuur- en landschapsbeheer. In de volgende GLB-periode is het volgens Mulders de bedoeling dat de collectieven hun aandachtsgebied verbreden. “De collectieven krijgen dan ook een rol bij de uitvoering van bodem- en klimaatmaatregelen. De GLB-pilots zijn hier nu al actief mee bezig, bijvoorbeeld door te werken aan een puntenstelsel op basis van prestatie-indicatoren.”
Biodiversiteitsmonitor
De brancheorganisatie Akkerbouw ontwikkelt op dit moment samen met Rabobank, provincie Groningen en WNF de Biodiversiteitsmonitor Akkerbouw. Voor de melkveehouderij is er al zo’n instrument. Hierbij wordt gewerkt met kritische prestatie-indicatoren.
Doel is akkerbouwers te stimuleren maatregelen te nemen die een gunstig effect hebben op de biodiversiteit, met een vergoeding door ketenpartijen zoals Avebe en Cosun. André Hogendijk van BO Akkerbouw, nauw betrokken bij de ontwikkeling van de monitor, hoopt erop dat de gewenste omslag op akkerbouwbedrijven ook wordt gefinancierd uit andere middelen. Bijvoorbeeld van waterschappen en provincies. “En natuurlijk ook vanuit het GLB-budget. Hierover overleggen we dan ook met de pilots.”
Planning naar nieuw GLB
Volgens Aard Mulders van LNV staat nog niet officieel vast dat het nieuwe GLB per 1 januari 2023 ingaat. “Maar het is wel realistisch om daarvan uit te gaan. Onze planning is nu om het NSP-GLB eind 2021 in Brussel in te leveren. We hopen eind 2020 voor 70% klaar te zijn. Maatschappelijke organisaties die invloed willen hebben op de Nederlandse invulling van het GLB moeten dat dit jaar doen.”
